Bètacaroteen - provitamine A

Bètacaroteen behoort tot de carotenoïden. Carotenoïden zijn natuurlijke kleurstoffen, het zijn donkerrode pigmenten welke in groenten en diverse planten zorgen voor de oranje(gele) kleur. Dit betekent echter niet dat groenten die groen zijn geen carotenoïden bevatten (bij deze groenten wordt de kleur gemaskerd door de diepgroene kleur van chlorofyl).

Bètacaroteen is een provitamine A voor honden; dit betekent dat het lichaam van een hond in staat is om bètacaroteen om te zetten in vitamine A. Het bètacaroteen dat aanwezig is in de voeding wordt in de darmen van een hond opgenomen en vervolgens getransporteerd naar de lever. In de lever wordt bètacaroteen vervolgens omgezet in vitamine A. De lever dient als ‘opslagplaats’ voor de vitamine A tot het lichaam de vitamine nodig heeft; wanneer nodig wordt vitamine A afgegeven aan het bloed en getransporteerd naar de plek waar de vitamine nodig is.
In tegenstelling tot honden, is het lichaam van katten niet in staat om bètacaroteen om te zetten in vitamine A; dit komt doordat katten een bepaald enzym (β-carotene 15,15’-monooxygenase) missen dat nodig is voor de omzetting van bètacaroteen in vitamine A. Bij katten is het van uiterst belang dat de voeding voldoende vitamine A bevat.

Hoewel er uitgebreid aandacht besteed wordt aan vitamine A in honden- en kattenvoeding, is dit een ander verhaal voor bètacaroteen. Terwijl bètacaroteen een belangrijke functie heeft: het is werkzaam als antioxidant tegen oxidatieve stress. Dit houdt in dat bètacaroteen de kans op beschadiging aan gezonde lichaamscellen verkleind. Dit is echter niet de enige belangrijke functie van bètacaroteen, bètacaroteen heeft meerdere belangrijke functies:

Het is werkzaam als antioxidant. Bètacaroteen is in staat om vrije radicalen te neutraliseren. Hierdoor verkleint bètacaroteen de kans op oxidatieve stress – wat optreedt bij een teveel aan vrije radicalen in het lichaam. Vrije radicalen komen vrij bij metabolische processen van het lichaam zoals het herstellen van lichaamsweefsels, verteringsprocessen, de bloedsomloop, etc.
Het draagt bij aan een gezonde huid. Dit komt mede doordat antioxidanten, zo ook bètacaroteen, het lichaam vermoedelijk beschermen tegen uv-straling (Sies & Stahl, 2004) & (Sandmann, 2019). Omdat bètacaroteen een provitamine A is, draagt het daarnaast bij aan een gezonde huid omdat vitamine A de groei en het herstel van lichaamsweefsel positief beïnvloed; op deze manier beschermt vitamine A de huid tegen schade.
Het ondersteunt het immuunsysteem. Onderzoek toont aan dat bètacaroteen het immuunsysteem ondersteunt. Dit komt doordat zowel de primaire als secundaire afweer een boost krijgen.
- De primaire afweer (de eerste verdedigingslinie van het lichaam) wordt positief beïnvloed door bètacaroteen omdat het een provitamine A is. In de darmen van honden is een enzym (bètacaroteen 15,15’ dioxygenase) aanwezig dat een deel van het bètacaroteen om kan zetten in een actieve vorm van vitamine A. Vitamine A is nodig voor de formatie en het behoud van een gezonde huid; de huid is een van de eerste barrières die het lichaam beschermt tegen schadelijke micro-organismen van buitenaf. Vitamine A is daarnaast nodig voor de membranen die de luchtwegen en het darmkanaal bekleden. Zowel de huid als het slijmvlies in de luchtweg en het darmkanaal zijn van uiterst belang voor de eerste verdedigingslinie van het immuunsysteem.
- De secundaire afweer wordt door bètacaroteen ondersteund doordat bètacaroteen de functie en capaciteit verbeterd van B- en T-cellen; B-cellen maken antistoffen aan die het lichaam beschermen tegen schadelijke micro-organismen, T-cellen beschermen het lichaam tegen virussen. Uit onderzoek is gebleken dat honden die bètacaroteen binnen krijgen via het dieet een significant hoger aantal antistoffen hebben dan honden die geen bètacaroteen binnen krijgen via de voeding.
- Het immuunsysteem van oudere honden werkt over het algemeen minder goed dan het immuunsysteem van jongere honden. Uit onderzoek is gebleken dat suppletie met bètacaroteen een positieve invloed heeft op de werking van het immuunsysteem van oudere honden. Bij dit onderzoek kregen oudere honden bètacaroteen binnen via de voeding, in vergelijking met oudere honden uit de controlegroep (die geen bètacaroteen kregen) en met jongere honden, verbeterde suppletie met bètacaroteen de werking van het immuunsysteem.
Draagt bij aan een goede gezondheid van de ogen. Het netvlies (de retina) is nodig voor normaal zicht. Het netvlies is aan de achterkant van de oogbol gevestigd. Het bestaat uit cellen die staafjes en kegeltjes worden genoemd. Deze cellen zijn gevoelig voor licht en gebruiken vitamine A om de hersenen te vertellen wat de ogen zien. Vooral de staafjes zijn gevoelig voor een laag gehalte aan vitamine A, daarom is het belangrijk dat de voeding van honden voldoende vitamine A en bètacaroteen bevat.
Bètacaroteen zorgt niet alleen voor voldoende vitamine A voor goed zicht, het beschermt het netvlies ook tegen oxidatieve stress (beschadiging van gezonde lichaamscellen). Hierdoor draagt bètacaroteen bij aan een verkleinde kans op het krijgen van cataract en andere oogaandoeningen.